อุปสรรคที่มือใหม่ล้วนเจอ… “โซโล่ยังไงดี?”
ก่อนหน้านี้ ในโพสต์ [อุปสรรคที่มือใหม่ล้วนเจอ… “โซโล่ยังไงดี?”] ผมเคยเกริ่นไปว่าสิ่งที่มือใหม่เพิ่งหัดคงจะได้ยินบ่อย ๆ เวลาหัดอิมโพรไวส์ คือต้องรู้จักสร้างประโยค สร้างวลี สร้างเรื่องราวของตัวเอง แล้วเอาเข้าจริงจะสร้างมันขึ้นมาอย่างไรดี มันพอจะมีวิธีการอะไรมั้ยที่จะเป็นหลักจับต้องให้การสร้างเรื่องราวของเรานั้นสะดวกขึ้น
แล้วผมก็ให้คำแนะนำเกี่ยวกับวัตถุดิบ 4 อย่างไปใช่ไหมครับ
I. Arpeggio (Broken Chord)
II. Scale
III. Chromatic Scale
IV. Rhythmic Idea
เดี๋ยววันนี้เราจะมาขยายความในส่วนของ III. Chromatic Scale เพิ่มเติมกันครับ
III. Chromatic Scale
อันนี้ไม่มีอะไรซับซ้อน ทุกคนคงรู้จักบันไดเสียงโครมาติกนะครับ นี่ก็เป็นวัตถุดิบอีกอย่างหนึ่งที่ใช้ได้ดีเลย เป็นวัตถุดิบที่เป็นพื้นฐานสุด ๆ ของการ Outside ที่หลาย ๆ คนอยากทำเพราะรู้สึกเท่ (เท่จริง 555) แต่ก่อนจะไปแบบแอดวานซ์ ก็เริ่มจากสิ่งที่ง่ายที่สุดก่อน ซึ่งก็คือบันไดเสียงโครมาติกนี่แหละครับ เพราะแน่นอนว่าการใช้บันไดเสียงโครมาติก ยังไงก็ต้องเจอโน้ตนอกคอร์ดนอกกุญแจเสียงโผล่มาอย่างแน่นอน
สำหรับผู้เริ่มต้น ก็แค่ระวังโน้ตเริ่มต้นกับโน้ตปลายทางที่เราจะเข้าหาก็พอครับ แค่เลือกโน้ตตอนเริ่มต้นกับโน้ตปลายทางให้เหมาะสมกับจังหวะสำคัญ ระหว่างทางที่มันดำเนินเป็นโครมาติกไปก็ไม่ต้องคิดอะไรมาก ให้คิดว่าบันไดเสียงนี้เป็นตัวเชื่อมสวย ๆ ระหว่างโน้ตแรกกับโน้ตที่เราจะมุ่งเข้าหา
แล้วโน้ตที่เราจะมุ่งเข้าหาควรเลือกอย่างไร?
Target Tone
โน้ตที่เราจะมุ่งไปหรือได้แก่โน้ตเป้าหมาย ก็คือเรื่องเดิมที่ได้อธิบายมาสองสามครั้งแล้วในหัวข้อวัตถุดิบสำหรับการแต่งโซโล่ โดยโน้ตทั้งหมดใน Chord Tone นี่แหละครับ ที่จะเป็น Target Tone หรือโน้ตเป้าหมายที่ดี สำหรับด่านแรก ให้โน้ตเหล่านี้เป็นโน้ตที่เราจะมุ่งเข้าหาเวลาที่เราสร้างเรื่องราว สร้างประโยคโซโล่หรืออิมโพรไวส์ด้วยเทคนิคและวิธีการต่างๆ
นี่ก็จะเป็นสิ่งที่เราได้เมื่อคุ้นชินกับการฝึกฝน Arpeggio ครับ (และเมื่อมีความรู้ความเข้าใจเรื่องโน้ต Tension ด้วย ก็จะมีตัวเลือกสำหรับโน้ตเป้าหมายเพิ่มมากขึ้น)
การใช้บันไดเสียง Chromatic ที่เกิดโน้ตนอกคอร์ดยุบยับเต็มไปหมด แต่เราใช้งานมันได้ ก็เพราะมันก็คล้ายกับหลักการ Chromaticism ที่ผมได้เคยอธิบายไปในหัวข้อ [ขยายขอบเขต สร้างสีสันด้วย ‘Chromaticism’] โดยผมมองว่าเรื่องนี้สามารถอธิบายได้ด้วยหนึ่งในหลักการพื้นฐานของ Chromaticism ตามที่ David Liebman กล่าวไว้ ได้แก่หลักการ Tension and Release
Tension and release
หลักการที่ใช้การสร้าง Tension (ความตึงเครียด) เพื่อ Release (Resolve เกลา) ไปยังทำนองที่เป็นเหมือนบ้าน (ผ่อนคลาย) ซึ่งก็เหมือนความสัมพันธ์ Dominant-Tonic ในดนตรีตะวันตก
หากยกตัวอย่างบนบันไดเสียง C เมเจอร์ไดอะทอนิก การใช้โน้ตลิ่มดำจะเป็นการสร้าง Tension (สร้าง Dissonance เสียงกระด้าง) เพื่อที่จะเกลาเข้าหาโน้ตที่ผ่อนคลาย (ห้องซ้าย) คล้ายกับการทำหน้าที่ของ Leading tone ที่เกลาเข้าหา Tonic (ห้องขวา)
ข้างต้น คือเนื้อหาส่วนหนึ่งที่ผมดึงมาจาก [ขยายขอบเขต สร้างสีสันด้วย ‘Chromaticism’] ซึ่งการใช้บันไดเสียง Chromatic ก็เหมือนเป็นการสร้าง Tension (ความตึงเครียด) แล้ว Release (Resolve เกลา) เข้าโน้ตเป้าหมายนั่นเอง ในทำนองเดียวกับหลักการข้างต้น
ลองฝึก Chromatic Scale ในรูปแบบอื่น ๆ
นอกจากการไล่ขึ้นไล่ลงทีละขั้นแล้ว แนะนำให้ลองฝึกบันไดเสียง Chromatic ในรูปแบบอื่นๆ ดูด้วยครับ ซึ่งจะช่วยเพิ่มตัวเลือกในการสร้างสีสันได้
ตัวอย่างนี้ใช้วิธีไล่ลงหนึ่งเสียงเต็มสลับกับการไล่ขึ้นครึ่งเสียงไปเรื่อยๆ ครับ คล้ายๆ กับว่ามีการใช้ Enclosure (การล้อมโน้ต) อยู่ติดกันตลอดเวลา แทนที่จะไล่ลงไปเรื่อยๆแบบปกติตามบันไดเสียง แค่นี้ก็มีตัวเลือกในการสร้างสีสันเพิ่มขึ้นแล้วครับ
ผมได้ทำแบบฝึกเป็น PDF แจกฟรีเกี่ยวกับหัวข้อการฝึกบันไดเสียง Chromatic ไว้ ถ้าสนใจก็ลองไปดูและ Download กันได้นะครับ ขอบคุณครับ
หวังว่าเนื้อหาโพสต์นี้จะเป็นประโยชน์ไม่มากก็น้อยนะครับ
เดี๋ยวโพสต์ต่อๆไป จะมาขยายความในส่วนของวัตถุดิบอื่นๆอีกครับ
ขอบคุณที่อ่านมาจนจบนะครับ !
ไว้จะทยอยแนะนำเกร็ดอื่น ๆ อีกเรื่อย ๆ ครับ
yo23takahashi
บรรณานุกรม;
DAVID LIEBMAN Official website. (n.d.) A Chromatic Approach to Jazz Melody and Harmony – brief overview. Retrieved Jan. 11, 2021, from https://davidliebman.com/home/ed_articles/a-chromatic-approach-to-jazz-melody-and-harmony-brief-overview/?fbclid=IwAR1aGDTV_wq_pzWbGKXLFWftCXSRrnYbFXYVxsCpVQk8PynZ9x388mzvXoY