องค์ประกอบสําคัญของดนตรีนอกจาก เสียง ทํานองแล้ว ยังมีอีกอย่างหนึ่งที่สําคัญไม่แพ้กัน นั่นก็คือ “จังหวะ” จังหวะเป็นตัวกําหนดความสั้นความยาวของเสียง และเป็นสิ่งที่คอยควบคุมการเคลื่อนที่ของทํานองเพลงและแนวประสานเสียงต่างๆของบทเพลงบทหนึ่งให้เดินไปข้างหน้าอย่างสม่ำเสมอจนกว่าบทเพลงนั้นจะจบ ทั้งนี้ คําว่า “จังหวะ” นั้นมีอยู่หลายมิติ ทั้งจังหวะในความหมายของภาพรวมเพลงทั้งหมด หรือในความหมายที่เจาะจงความสั้นยาวของตัวโน้ตตัวหนึ่ง เป็นต้น โดยในบทความนี้จะกล่าวถึงจังหวะชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “Syncopation (จังหวะขัด)”
Syncopation
Syncopation คือ จังหวะชนิดหนึ่งที่อยู่ในกลุ่มของการเน้นจังหวะที่ไม่ปกติ โดยจะรู้สึกขัดจากความรู้สึกตามธรรมชาติของอัตราจังหวะตามปกติ จึงเรียกว่าจังหวะขัด แต่ด้วยความรู้สึกที่ขัดกับความรู้สึกตามธรรมชาตินี้เอง จึงสามารถสร้างรสชาติที่แปลกใหม่น่าสนใจให้กับเพลงได้ หากกล่าวอย่างเป็นรูปธรรมก็คือ Syncopation เป็นจังหวะที่เลือกให้ความสําคัญกับการเน้นจังหวะยกหรือจังหวะเบาแทนที่จะเน้นจังหวะตก หรือจังหวะตรงซึ่งเป็นจังหวะหนัก
Syncopation จะพบได้มากในดนตรีแจ๊ส ซึ่งทํานองในดนตรีแจ๊สมักจะมาก่อนหรือหลังจังหวะตก ไม่ว่าจะเป็นเพลงต้นฉบับของนักดนตรีแจ๊สเอง หรือเพลงต้นฉบับที่ไม่ใช่ดนตรีแจ๊ส หากนักดนตรีแจ๊สนํามาเรียบเรียงใหม่ ก็จะมีการปรับจังหวะของทํานองต้นฉบับให้เป็น Syncopation ดังตัวอย่างต่อไปนี้
ข้างต้นคือตัวอย่างทํานองท่อนแรกจากเพลง Autumn Leaves โดยต้นฉบับเดิมประพันธ์โดย โจเซฟ คอสมา (Joseph Kosma, ค.ศ. 1905-1969) และตัวบทประพันธ์ไม่ได้เป็นแนวดนตรีแจ๊ส แต่เมื่อเช็ท เบเกอร์ (Chet Baker, ค.ศ. 1929-1988) ซึ่งเป็นนักดนตรีแจ๊สได้นําเพลงนี้มาเรียบเรียงใหม่ ก็เกิดเป็นทํานองที่มีการใช้ Syncopation ซึ่งเสียงทํานองหลักยังคงเป็นเสียงเดิม เพียงแต่มีการย้ายจุดเน้นของทํานองไปที่จังหวะยกแทน ช่วยสร้างความแปลกใหม่น่าสนใจให้กับตัวเพลง
ดังนั้น หากเราประพันธ์เพลงและรู้จักนํา Syncopation มาใช้อย่างเหมาะสม ก็จะสร้างความน่าสนใจให้กับบทประพันธ์ได้เป็นอย่างดี ถือเป็นเครื่องมือสําคัญอย่างหนึ่งสําหรับนักดนตรีได้ ไม่ว่าจะนํามาใช้ในการประพันธ์เพลง หรือนํามาใช้ในการเรียบเรียงเพลง
.
.
.
ขอบคุณที่อ่านมาจนจบนะครับ !
ไว้จะทยอยแนะนำหนังสืออื่น ๆ อีกครับ
yo23takahashi
บรรณานุกรม;
เจตนิพิฐ สังข์วิจิตร. ดนตรีแจ๊สและการงิเคราะห์. ปทุมธานี: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรังสิต, 2558.
เด่น อยู่ประเสิรฐ. การประพันธ์ดนตรีแจ๊ส. พิมพ์ครั้งที่ 5. ปทุมธานี: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรังสิต, 2556.
ณัชชา พันธุ์เจริญ. ทฤษฎีดนตรี. พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพฯ: เกศกะรัต, 2554.
สมนึก อุ่นแก้ว. ทฤษฎีดนตรีแนวปฏิบัติ. พิมพ์ครั้งที่ 2. ม.ป.ท.: Musico, 2537.